مسیرهای اعتمادسازی میان مسئولان و مردم
تهران- ایرناپلاس- بارها به این نکته اشاره و تاکید شده که اگر در روابط مسئولان با مردم و البته، مردم با مردم صداقت وجود داشته باشد، اعتماد شکل می‌گیرد. جامعه باید این احساس را در خود ایجاد کند که ایران یک خانواده کلان است و در این خانواده فرزندان باید با یکدیگر با احترام و ارتباط صحبت کنند تا اعتماد در جامعه جریان داشته باشد.
به گزارش ایرناپلاس، کم‌اعتمادی میان مردم و مسئولان به یکی از مشکلات اجتماعی تبدیل شده تا جایی که گاه افراد حتی در موضوع‌هایی که به سلامت خودشان مربوط است، به توصیه‌ها توجه نمی‌کنند؛ این در حالی است که اگر میان مردم و مسئولان اعتمادسازی شکل بگیرد، بسیاری از مشکلات قابل حل خواهد بود.
حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی‌راد استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرناپلاس با تاکید بر تاثیر صداقت در روابط اجتماعی، صداقت را نخستین گام برای رسیدن به اعتماد عمومی بیان کرد. به گفته او پیام قرآن این است که در آغاز صادقانه رفتار کنید.
ایرناپلاس: مردم در این روزها با مشکلات زیادی مواجه‌اند؛ مسئولان قول‌هایی می‌دهند و گاه نمی‌توانند آنها را عملی کنند؛ به نظر شما آیا این رخدادها سبب بی‌اعتمادی مردم می‌شود؟
مهدوی‌راد: نظام جمهوری اسلامی در گردونه‌های مختلفی که حرکت می‌کرد و می‌کند، با مشکلاتی مواجه شده، بخشی از آن مشکلات از سوی حاکمیت، بخشی از طرف دشمن و بخشی از جانب خود مردم است، اینها در مجموع وقتی کنار هم نشستند، نوعی عدم اعتماد را ایجاد کردند.
اینطور نیست که همیشه یک جریان خاص عامل این مسائل باشد. به طور قطع و حتما اعتمادسازی امکان دارد؛ چرا امکان نداشته باشد؟ گام نخست آن صداقت است، یعنی حاکمانی که تصمیم می‌گیرند باید صداقت به خرج دهند، توجیه‌های ناروا نکنند و کارها را به گردن دیگران نیاندازند.
قرآن کریم تعبیر لطیفی دارد که خداوند صبحان به رسول اکرم (ص) فرمودند اینگونه دعا کنید: «رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ»، یعنی خدایا ورود و خروج مرا با صداقت قرار بده، باید فکر کنید که چرا خدا به پیامبرش القا می‌کند که اینگونه دعا کنند؟ که در ورود به هر حادثه‌ای با مردم با صداقت برخورد کنند و وقتی از آنجا بیرون می‌آیند هم با صداقت برخورد کنند؟
گاهی انسان‌ها وقتی کار را به دست می‌گیرند ادعاهای گزافی می‌کنند که صادقانه نیست، چنین می‌کنیم، چنان می‌کنیم و زمین را به آسمان می‌رسانیم. پیام قرآن این است که در آغاز صادقانه رفتار کنید.
لزوم افزایش صداقت
ایرناپلاس: با وجود اینکه چنین مسائلی در قرآن تذکر داده شده، چرا برخی اقداماتی می‌کنند که ممکن است اعتماد مردم را از بین ببرد؟
مهدوی‌راد: وقتی می‌بینند که نمی‌شود، از توجیه‌های ناروا استفاده می‌کنند؛ زیر پای دیگری را خالی می‌کنند؛ بسیاری از مشکلات از خود مردم ناشی می‌شود. یکی از مهم‌ترین عوامل که این روزها باید به آن توجه کرد لزوم افزایش صداقت است. در روایات بیان شده که همه پلیدی‌ها و ناهنجاری‌ها در یک خانه گذاشته شده و در آن قفل است و کلیدش دروغ است. وقتی دروغ گفته می‌شود، صداقت وجود ندارد و شرآفرین می‌شود. جامعه باید با صداقت رویارو شود.
قران کریم با تعبیر بسیار ظریف فرمودند، «لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ» به این معنی که چرا درباره چیزی که انجام نمی‌دهید، حرف می‌زنید؟
با اندکی زمینه‌سازی می‌توان اینگونه برداشت کرد که چرا کاری را که نمی‌توانید انجام دهید، حرفش را می‌زنید؟
این مسائل باعث می‌شود که اعتماد بازگردد، اعتماد گوهر بسیار با ارزشی است؛ اگر اعتماد در یک جامعه و حکومت، میان حکومت با مردم و مردم با مردم شکل گرفت، اهمیت بالایی دارد. اگر منتظریم و انتظار حکومت امام زمان را داریم، یکی از نشانه‌های حکومت امام زمان اعتماد است. در روایات است که وقتی امام(عج) به حاکمیتش شکل دهد، به درها قفل نمی‌زنند؛ در این روزها در بعضی از روستاها اینگونه است که درهای خانه‌ها باز است، زیرا یکدیگر را می‌شناسند و لازم نیست در را قفل کنند، باید اعتماد را از آحاد و خانواده‌ها شروع کرد و مردم خودشان با خودشان صادق باشند.
به یاد دارم پدر شهیدی در بندرعباس بود که ۴۰ سال در بازار فعالیت می‌کرد؛ می‌گفت به حساب روایات، وقتی جنس را می‌خرم، ۱۰ درصد به آن اضافه می‌کنم. این جنس اگر سه سال یا ۱۰ سال در فروشگاه باقی بماند، نرخ آن همان ۱۰ درصد است، چنین بازار و انسانی اعتماد می‌آفریند. به نظرم، اعتماد بازگرداندنی نیست بلکه ایجاد شدنی بوده و نخستین راه آن صداقت است.
ایرناپلاس: به نظر شما چه زمینه‌هایی باید شکل بگیرد تا مسئولان با مردم صداقت داشته باشند؟
مهدوی‌راد: درصدی از این سختی‌ها را خود مردم ایجاد می‌کنند؛ ابتدای زمانی که همه‌چیز گران می‌شد، رفتم تا یک تکه چوب بخرم، وقتی فروشنده قیمت آن را گفت، تعجب کردم زیرا قیمتی دوبرابر چند روز قبل اعلام کرد. از او درباره چرایی این مساله پرسیدم؛ گفت که همه چیز گران شده است؛ پرسیدم مگر چوب هم گران می‌شود؟ گفت که دیگر مسائل گران شده؛ این در حالی است که خود مردم به هم اجناس را گران می‌فروشند.
جامعه باید این احساس را در خود ایجاد کند که ایران یک خانواده کلان است و در این خانواده فرزندان باید با یکدیگر با احترام و ارتباط صحبت کنند تا اعتماد در جامعه جریان داشته باشد.
نبود اعتماد را نمی‌توان فقط به یک نقطه وصل کرد
ایرناپلاس: برای اینکه اعتماد در میان مردم و مسئولان جریان داشته باشد، آیا می‌توان اقدامات فرهنگی انجام داد یا مسائل پیچیده‌تری مطرح است؟
مهدوی‌راد: موارد واحد نیست؛ یک طرف دولت است، مبلغان هستند؛ یک کار خاص را نمی‌توان برای ترویج اعتماد نام برد؛ صداوسیما با این عظمت تاثیر زیادی دارد؛ مساجد و مراکز است؛ اگر صبح در صداوسیما خلاف عدالت و حق می‌بینید و نوع برخوردها با افراد را مختلف می‌بینید، همه بر اعتماد عمومی اثر دارد؛ وقتی بحرانی به وجود می‌آید نمی‌توان فقط به یک نقطه وصل کرد.
سال‌ها پیش در یکی از مسائل فرهنگی اختلاف‌نظری پیش آمده بود و بسیاری به وزارت فرهنگ و ارشاد نقد می‌شد؛ فردی مقاله‌ای نوشته بود که شکل‌گیری فرهنگ در این منطقه در نتیجه تاثیر چندین و چند ساله است و یکی از مسائل تاثیرگذار وزارت فرهنگ و ارشاد، مساجد و مراکز تبلیغ هستند.
گاهی افراد فضلا را می‌بیند که بدون تشدید «بِسْمِ ٱللَّٰهِ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلرَّحِیمِ » می‌گویند، این در حالی است که تشدید دارد. در گروه دوم، در قدیم مردم یا چادر می‌انداختند یا نمی‌انداختند، اما کسی چادر را روی شانه نمی‌انداخت؛ اینکه چادر را روی شانه می‌اندازند، تاثیر سریال‌های تلویزیونی است. خیلی از مسائل اینگونه است.
ایرناپلاس: به نظر شما این مسائل چگونه قابل حل هستند؟
مهدوی‌راد: اگر دولت و کارگزارهای فکری مردم، این مسائل و مسائلی را که زمینه‌ساز انحراف فکری است، بررسی کنند، بسیاری از مشکلات قابل حل است؛ زیرا کارهایی که انجام می‌دهیم در نتیجه چیزی است که به آن فکر می‌کنیم. انسان با باورهایش انسان است و باورها کارکرد بیرونی دارد. یعنی آنچه که مولوی بزرگ می‌گفت «ای برادر تو همان اندیشه‌ای/ مابقی خود استخوان و ریشه‌ای»
اگر اندیشه تصحیح نشود، عمل هم تصحیح نمی‌شود، اگر زاویه دید، انباشت مال دنیا روی هم باشد، عمل هم در همین راستا خواهد بود.
