تعامل و تعادل

P style=”TEXT-ALIGN: justify”>روزنامه ایران ۲۷ دی از روزهای شلوغ دیپلماسی کشور گزارش می‌دهد: چرا که یکی از وعده‌های مقامات دولت سیزدهم در فعال کردن دیپلماسی اقتصادی و استفاده از ظرفیت کشورهای مختلف بوده است.

در روزهایی که گذشت، معاون اقتصادی رئیس جمهور در سفر به امریکای لاتین به سر برد، وزیر راه و شهرسازی در دمشق و دیدار با بشار اسد رئیس جمهور سوریه، وزیر امور خارجه در حال اجرایی کردن سند همکاری ۲۵ ساله در پکن و سفرهای منطقه‌ای به عمان و قطر و معاون سیاسی او در اتریش درصدد رفع تحریم‌های ضدایرانی است.

این اتفاقات نشان دهنده آن است که کشور از غرب‌گرایی افراطی فاصله معناداری پیدا کرده است و ریل‌گذاری جدید براساس «توازن»، «تعادل» و «تعامل گسترده با همه جهان» چیده شده است. همزمان با اینکه «رفع تحریم‌ها» پیگیری می‌شود، مسأله مهم و راهبردی «خنثی‌سازی تحریم‌ها» و «تقویت استحکام ساخت درونی اقتصاد» در رأس امور مربوط به دیپلماسی کشور قرار دارد. ناگفته پیداست که تقلیل حدود ۲۰۰ واحد سیاسی جهان به چند کشور بدعهد امریکایی و اروپایی در هشت سال گذشته خسارت‌های بزرگی به کشور و سفره مردم وارد کرده بود.

بانک مشترک و بازار مشترک با دمشق

سفر رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی به سوریه و دیدار با عالی‌ترین مقام این کشور یعنی رئیس جمهور آن، نشان دهنده این مسأله است که کشورهای همسایه و غرب آسیا در کانون توجه مسئولان کشور قرار دارد. از سویی دیگر این کشور به همکاری اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشوری دوست و شریکی قابل اعتماد اهمیت ویژه می‌دهد. به همین دلیل گفت‌وگوهای بشار اسد و وزیر راه و شهرسازی کشورمان با محوریت همکاری‌های اقتصادی پیگیری شده است.

بانک مشترک یکی از همین مسائل دارای اهمیت است که همکاری‌های دو کشور که در فشارهای دشمن مشترک قرار دارند را تسهیل می‌کند. در هفته‌های اخیر نه تنها این مهم مورد توافق و پیگیری قرار گرفته است که حتی ایجاد مناطق آزاد مشترک بین دو کشور نیز از تصمیماتی بوده که قرار است رئیس منطقه آزاد کشورمان در سفری به دمشق بررسی نهایی آن را انجام دهد و قراردادهای مربوط به آن را نهایی کند. همچنین در مسیر توسعه مراودات دو کشور افزایش تولیدات ایران در سوریه از جمله تولید تراکتور و ابزارآلات کشاورزی، حذف تعرفه‌ها و افزایش صادرات بین دو کشور و موضوعات گمرکی توفیقات خوبی کسب کرده است.

عمق بخشی به روابط با همسایگان

در راستای سیاست‌های همسایگی کشورمان همچنین وزیر امور خارجه با سفر به عمان و قطر در هفته گذشته عمق بخشی به توسعه روابط با همسایگان جنوبی کشورمان را پیگیری کرد. امیرعبداللهیان در همین راستا اعلام کرد که در جریان سفر به مسقط توافق چهارجانبه ایران، عمان، ترکمنستان و ازبکستان را پیگیری کرده و حتی در دیدار با وزیر خارجه این کشور فعال شدن کمیته‌های تخصصی از جمله کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دو کشور مورد بررسی قرار گرفته است.

از دیگر برنامه‌های اقتصادی این سفر می‌توان به گفت‌وگو در خصوص سرمایه‌گذاری مشترک در برخی از پروژه‌ها در داخل ایران و در حوزه‌های مختلف از جمله سرمایه‌گذاری در بندر چابهار، با مقامات عمانی اشاره کرد. همچنین یکی از مشکلات اتباع دو کشور برای انجام امور تجاری و فعالیت‌های مردمی موضوع پروازهاست و در این دیدارها در مورد از سرگیری پروازهای ایران ایر و عمان ایر گفت‌وگو انجام و توافق شد که اقدامات لازم در این زمینه از سر گرفته شود.

از پکن تا مسکو

امیرعبداللهیان در ادامه سفرهای دیپلماتیک خود به پکن سفر کرد تا مباحث فیمابین بخصوص مسأله اجرای سند همکاری بین دو کشور را پیگیری کند. از آنجایی که موضوع ابتکار نوشتن سند همکاری راهبردی بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین از سال ۱۳۹۴ مطرح شده بود و با شش سال فرصت‌سوزی دولت‌های یازدهم و دوازدهم همراه بود این مسأله اهمیت ویژه‌تری پیدا می‌کند.

در حالی که زمینه‌های امضای سند همکاری و حتی نوشتن قراردادهای ذیل آن در اوایل دولت یازدهم فراهم بود اما پیگیری آن توسط دولتمردان وقت تنها پس از آن انجام شد که دولت امریکا با خروج یکجانبه از برجام همه آمال و آرزوهای خود را به باد رفته دید. این نگاه تاکتیکی به دومین قدرت اقتصادی جهان که برای همکاری راهبردی با کشورمان علاقه‌مند بود، ضربه بزرگی به روابط ایران و متحدین سنتی کشورمان زد. دولتمردان پس از امضای این سند در فروردین ماه ۱۴۰۰ باز هم معتقد بودند که این سند بدون پذیرفتن برجام و عقب نشینی در برابر زیاده خواهی‌های دشمن در مسأله FATF به نتیجه نخواهد رسید.

اما سفر وزیر خارجه کشورمان نشان داد که این مسأله نیز همچون موضوع عضویت ایران در سازمان شانگهای و واردات واکسن ارتباطی به تحریم‌ها، برجام و اف ای تی اف نداشته و متوقف بر آن نبوده است. حالا دستگاه‌های اقتصادی کشورمان در حال رایزنی و نوشتن قراردادهای اقتصادی با این کشور هستند و معاون اقتصادی وزیر خارجه کشورمان نیز خبر داده است که بزودی چین مجوز صادرات میگو و عسل از کشورمان را صادر خواهد کرد. همزمان با پیگیری روابط ایران و چین، رئیس جمهور کشورمان نیز در روزهای آتی به دعوت ولادیمر پوتین به روسیه سفر می‌کند تا فصل جدیدی از روابط اقتصادی و سیاسی بین دو کشور را شکل بگیرد.

مذاکرات جدی برای رفع تحریم

اما همه این مسائل به معنای نادیده گرفتن تعاملات با کشورهای غربی نبوده است. تماس‌های تلفنی رئیس جمهور کشورمان با مقامات کشورهای دیگر از جمله فرانسه و پیگیری مذاکرات وین توسط علی باقری نشان دهنده نگاه توازنی سیاست خارجی ایران به کشورهای شرق و غرب است. مذاکرات رفع تحریم از اوایل آذرماه در اتریش آغاز شد و اکنون نیز ادامه دارد. این مذاکرات نیز علی‌رغم فراز و فرودهای فراوان اما رو به جلو بوده و پیشرفت‌های لازم را داشته است و مذاکرات رفع تحریم و مسائل مربوط به راستی آزمایی و تضمین نیز همزمان در حال پیگیری است. تیم مذاکره کننده درصدد است تا خسارت‌ها و مشکلات ساختاری موجود در برجام را با استناد به سابقه مخرب و بدعهدی امریکا و سه کشور اروپایی اصلاح کند.

گفتنی است توجه به ظرفیت کشورهای مختلف جهان از روزهای ابتدایی شروع به کار دولت پیگیری شد و خود را در سفر آیت‌الله رئیسی به تاجیکستان و پذیرش عضویت دائم ایران در اجلاس سازمان همکاری شانگهای نشان داد.

منافع همکاری ایران با کشورهایی که مورد غفلت واقع شده بودند را مردم در هفته‌های اول کار دولت و موج ورود واکسن و بهبود وضعیت سلامت جامعه مشاهده کردند. پس از آن نیز با فعال شدن ظرفیت همکاری با اکو و شروع به کار آزمایشی چند خط ترانزیتی قطار دیپلماسی اقتصادی کشور جدیت و سرعت خود را برای ادامه همکاری‌ها نشان داد و اکنون نیز در جریان است.